På sporet av den tapte tid I: Combray

Proust tenker seg godt om; kva skal han skrive på dei neste 1560 sidene?



Vi i bokredaksjonen har bestemt oss for å ta oss vatn over hovudet, og byrje på ein av verdslitteraturen sine lengste maratonløp, nemlig "På sporet av den tapte tid" av Marcel Proust.

Proust sitt namn har ligge i eit mystisk kulturelitistisk og intelektuelt røykteppe, nevnt kun i samanhengar av det meir utilgjengelige, men nett av den grunn, desto viktigare. Då ein i dette foraet meiner mytebygging, elitismetenking og intellektualisme ofte brukast for å skape avstand heller enn å faktisk fyllast med meining, håper ein å kunne seie at ja, ein les sjølvsagt "På sporet av den tapte tid" med ei viss forventning av at nye dører skal opne seg, og at det skal kunne gi gode opplevingar både for tanken og estetikken, men at Proust skal kome ned frå litteratur mellomfag, eller det danna borgerskap.

Til no har ein omtrent avrunda første del, Combray. Det kan nevnast at Muséparken passar svært godt til lesning av denne boka, då ein der kan studere blomar som kryp opp etter murveggar, nett lik edderkoppen, som, når den spinn sitt nett, for å fange sin føde, insektet, som surrar kvilelaust i lufta i sommarsola, lik eit teikn på junimånadens eiga rastlausheit, kryp etter muren for feste. Eller dei unge studentane, som, slike barn av middelklassen dei er, og aspirerer deretter, ukjende med elendet i fattigdomens kår, slik mange av deira forfedre måtte gjennomleve, for deretter å aspirere oppover i oljestatens innhogde stigetak, eller smaken av kvitvin frå rhindalen, slik den måtte fortone seg over ein trena gane for ein landeigar som nett har valgt dette som senit for sine eigenskaper; på følsomt vis å kunne skilje ei drue som har vore på solsida av ranken frå ei som har fått baksida.

Stilen er omstendelig. Han har fått æra for å bryte med den meir tradisjonelle filosofiske romanen til fordel for ein meir innoverskuande stil. Ein kan kanskje seie at Proust seg "ding fur mich" i søkelyset? Dette gjerast med ein skrivestil som virkar nesten manisk omstendelig, som om han forsøker å bruke språket til det ytterste for å innringe det han skriv om. Eller motsett: brukar han dette for å skape eit metanivå, der assosiasjonar og bakanforliggande tankar glid saman i ein plasma, ein abstraksjon av Marcel Proust? Er det slik at han på denne måten, gjennom korleis han ser på ting utanfor seg, kan seie noko om prisma inntrykka vert brotne gjennom, og som av fenomenologien seinare vart kalla bevisstheita?

Neste: Swanns kjærleik