Vår unge, følsome tenåring klarer endelig å innynde seg hjå familien Swann. Dette har fleire fordelar for han, og eit par ulemper for meg. Ulempene i mi retning er temmelig overfladiske, men eg mistenker dei for å vere av den sort som har gjor at mange har gitt opp å lese ferdig denne boka omtrent midt i fjerde bind. Ein får rett og slett ei svært grundig innføring i sladder, hist, pist og kokketeri frå Paris på slutten av det 19. århundre. Eg mistenker Marcel for å ha synest dette var svært artig. I følge Langeland representerer Odette då mota sin estetikk. Ho har fått oppfylt sin draum om å ha sin eigen salong, noko som vil seie at ein får besøk av gjestar som på ein eller annan måte er fordelaktig å nevne til andre at ein har fått besøk av. Iallefall i denne samanhengen. Dette leder oss til første fordel for vår sarte franskmann.
I Swann sitt hus, i skuggen av Odette sine silkeaftenkjolar og nyanskaffa kunstverk, møter han forfattaren Bergotte. Han har vore ein stor inspirasjonskjelde for det unge kunstnarsinnet, slik skodespelerinna La Berma har vore det i scenekunsten, og Vinteuil har vore det i musikken (hugs temaet som uttrykte Swann sin kjærleik til Odette). Forteljaren sitt første møte med Bergotte er prega av skuffelse, nett slik første gongen han ser La Berma i Racine. Dette er fordi hans enorme forventninger vert brotne i møte med Bergotte sin framtoning, og La Berma sin scenekunst.
Ein er her inne på eit viktig poeng hjå Proust, som også Beckett tek opp i si tidligare nevnte avhandling om På sporet av den tapte tid: Dualismen vert tematisert. Mennesket lever i ei ytre og ei indre verd, der subjektet si foranderligheit i den ytre verda vert haldt i sjakk av vanen, medan det i den indre verdagjennomgår stadig fornying, ein straum av bilete og førestilliger, så flyktig av det nærmast er ikkje-eksisterande. Våre liv skapast i fantasien, i den indre verda,, og byggast på illusjonen. Inividet er sete for ein konstant dekanteringsprosess: dekantering frå karet med framtidsvæske – dorsk, bleik, svart kvitt – til karet med fortidsvæske – opprørt og farga av tidligare hendingar. Barnet, som har sine illusjonar intakt, får desse ribba i møte med røynda. Når Bergotte står i samtale rett framfor den unge forterljaren, brytast forventningane, bileta, for ikkje å snakke om dei kjenslene for Gilberte som er samanblanda med Bergotte sin litteratur.
Når illusjonsbrotet er lagt seg, og nye vaner har tilvent seg den nye situasjonen, finn Bergotte tonen med den unge forteljaren. Bergotte er eit kjent navn, og faren til Marcel, eller det litterære eg’et Marcel er konstruert etter (evt. Omvendt), som til no har sett føre seg Marcel med ei framtid i diplomatiet, vert no meir vennlig stemt ovanfor hans kunstneriske ambisjonar, noko som gir Marcel enda friare rom til å omgåast The Swanns, noko som også fører til at han får vere mykje saman med Gilberte. Men kor lenge var Adam i Paradis? Nett det at foreldra til Gilberte meinar han er slik ein god påverknad på henne gjer at Gilberte vil gå sine eigne vegar. Ho elskar han ikkje, o’smerte!
Neste: Balbec.
Ingen kommentarer:
Legg inn en kommentar