På sporet av den tapte tid V: Veien til Guernantes 1-3

Det er ein nydelig dag i Bergen, nesten slik som på bildet. Her på bloggen har ein i den siste tida vore oppteken av så mangt, og det er lenge sidan vår faste føljetong om Proust har hatt sin faste post. Det tyder på fleire ting. Det eine er at sommarferien er over, og andre ting fyller dagane. Det andre er at eg no har kome gjennom det som må seiast å vere det lengste bindet i boka, nemlig "Veien til Guernantes". I mellomtida har ein sett litt på oppbygninga av boka, og det viser seg at eg har feilnummerert postane litt i høve til nummereringa av binda.

Dei norske binda er inndelt følgande (1-7 norsk, i-xv fransk), (fleire norske titlar etter kvart):

1. Veien til Swann: i. Combray, ii. Swanns Kjærlighet, Navnet.
   
2. I skyggen av piker i blomst: iii. Omkring Madame Swann, iv. Balbec.
   
3. Veien til Guernantes: v. Veien til Guernantes I-III.
   
4. Sodoma og Gomorra: vi. Sodoma og Gomorra, vii. Hjertets intermittens.
   
5. Fangen: viii. The captive, ix. Fangen.
   
6. Uten Albertine: x. The Fugitive, xi. The Sweet Cheat Gone, xii. Uten Albertine
   
7. Den gjenfundne tid: xiii. The Past Recaptured, xiv. Time Regained, xv. Finding Time Again.

Så kva har skjedd i Paris dei siste 678 sidene? Det har gått nokre år, og familien har flytta til eit nytt kvartal i Paris. Marcel er no ein ung mann, og han bur i det som virkar som ein eigen fløy, eller leiligheit. Dei har vorte naboar med hertugen og hertuginna av Guernantes. Dei er onklar av Marcel sin gode ven Robert, og Marcel vert svært forelska i den vakre og myteomspunne hertuginna. Ellers er bestemora sjuk, og del 2 omhandlar hennar død. Saman med mora, er bestemora den viktigaste figuren i Marcel sin ungdom. Hennar død markerar kankskje eit skilje: ei orientering mot vaksen-verda.

Marcel var kjend i si samtid som ein vellukka sosial klatrar. Bind 1, og særlig 3, dekker hans debut i selskapslivet, og derifrå hans inntreden i dei forneme krinsar.
Forelskinga i hertuginna viser seg kanskje å vere like mykje ein facinasjon for myta Guernantesb(som er ein adelig fransk familie med århundre-gamle forgreiningar i dei europeiske kongehusa); kjenslene skrumpar inn ettersom han vert meir kjend med hertuginna. Likeeins vert aristokratiet avmystifisert ettersom Marcel opplever aktørane i det sosiale spelet som ganske menneskelige, og i tillegg innvevde i det sosiale spelet, som etterkvart dekker heile deira horisont. Dette toppar seg når Charles Swann kjem på besøk til Guernantes, og i det dei er på veg til eit selskap, fortel han at han er døyande. Hertugen, skjenner på kona fordi ho har teke svarte sko til ein raud kjole, og dei dreg avgarde, utan å vere i stand til å gripe den uventa situasjonen å stå anlet til anlet med ein døyande ven.

Eit anna tema som går att, er Dreyfus saka. Dette var ei utanrikspolitisk skandale mellom Tyskland og Frankrike i skiftet 18-1900, der den franske offiseren kaptein Albert Dreyfus vart sikta for å ha utlevert militærhemmelighetiter til Tyskland. Saka delte den franske offentligheita, og synleggjorde skiljeliner i den 3. franske republikken. Sidan Dreyfus var jøde, fekk debatten også rase-politiske dimensjonar.



I boka er Dreyfus-saka ein snakkis i aristorkratiet. Er ein pro-Dreyfus, er ein anten av jødisk ætt sjølv, eller så er ein radikaler. Swann, som har jødiske aner, skuldar anti-Dreyfusianerane for anti-semittisme, noko som antagelig ikkje er søkt, sett i lys av ettertida (ma. Hannah Arendt har kommentert saka i hennar verk "The origin of totalitarism". Det vert også kommentert at tidligare fasjonable familiar no vert utestengde frå det gode selskap grunna rasemessig tilhøyrigheit.

Bildet viser den audmjukande avsetjinga av Dreyfus.

Neste: Sodoma og Gomorrah