Så er vi kome til siste episode i helge-thrilleren om Galilei, Descartes, og om 7. far i vitskapshuset; Aristoteles. Det er no på tide å konkludere frå pro og contra dei 7 siste vekene.
KONKLUSJONAR.
I høve til tesen eg starta med, vil eg seie at den delvis står ved lag. Galileo delte Copernicus si begeistring for å kunne forklare verda matematisk, men om han hadde noko omgrep om verda som ein avgrensa heilskap, eller om desse tesane meir var forklaringsmodellar kan vi ikkje seie noko om på bakgrunn av tekstmaterialet vi har vore gjennom. Når det gjeld Descartes, er han ein uttalt metafysisk og systematisk tenkar. Det mekaniske verdsbiletet med naturlover innstilt av ein gud er riktig nok ikkje teleologisk, men ein vil kunne seie at den nødvendigheita som ligg i systemet kan kallast ei drivkraft for endring. Særlig når ein samanliknar den med korleis omgrepsbruken er hjå Aristoteles i høve til den formale årsaka. Når eg no har spurt om ei slik heilskapstenking har vore ei arv frå Aristoteles, så har det vore fordi eg har ønskt å setje søkelyset på brotet mellom desse to paradigma som ein seier det aristoteliske og det som kom med den vitskaplige revolusjonen, representerer. Når vi no har hatt sideblikk til både Paraminedes og Platon, kan ein seie at ei heilskapstenking ikkje er ein arv frå Aristoteles aleine, men heller ein tenkemåte som fleire europeiske tenkjarar har ført.
Det vil vere ein avgjerande ulikskap mellom å sjå på verda som noko endelig, som kan beskrivast av eit i prinsippet endelig antal utsegner, og å sjå på verda som noko vi i prinsippet ikkje kan sjå noko ende på. Den første ståstaden vil kunne gi anslag til ein logisk mystikk, med dei metafysiske storleikane dette fører med seg. Det vil også danne ein føresetnad for korleis ein ser føre seg at ein skal skaffe seg kunnskap om verda, ved å avdekke dei lovene som finnast der, og nytte desse til å skaffe vidare kunnskap. Den endelige og lovmessige verda sin eksistens garanterast av guden, som overskrid det eksisterande, og det endelige aspektet gjer at ein stadig kan tilegne seg meir kunnskap om verda i ein kumulativ prosess, der ulike paradigmeskifte er steg på vegen til sanninga. Den siste ståstaden lar meir stå ope både i høve til metafysiske storleikar, og i høve til teori og metode i vitskapleg aktivitet. Her kan ein ikkje argumentere for ein privilegert veg til sanninga, og det ideologiske bakteppet vil legge seg nærare vitskaplig praksis, der teori og observasjon i eit samspel driv den vitskaplige aktiviteten. Feyerabend sjølv meiner at den einaste vitskaplige regelen som er vid nok til å kunne vere gyldig, er at alt er lov. Forutan å vere eit retorisk grep, kan denne maksima sjåast på som ein respons mot den logiske mystikken.
Litteraturliste.
Aristoteles: Metaphysica, Oxford at the Clarendon Press 1928.
Aristoteles: The Nicomachean Ethics, Penguin 1971.
Aristoteles: Prior analytics, eBooks@adelaide 2007.
Feyerabend, Paul: Against method, tredje utgåve, Verso 1993
Descartes, René: A discourse on Method, Project Gutenberg 1993.
Russell, Bertrand: Mysticism and logic and other essays, George Allen & Unwin ltd. 1959.
Shapin, Steven: Den vitenskapelige revolusjonen, Spartacus forlag, 1999.
Q-uest
Ingen kommentarer:
Legg inn en kommentar